Tỷ giá hối đoái là gì? Các nghiên cứu về Tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái là mức giá quy đổi giữa hai đồng tiền, phản ánh giá trị của một đơn vị tiền tệ này khi được trao đổi sang tiền tệ khác. Đây là công cụ tài chính thiết yếu trong thương mại và đầu tư quốc tế, ảnh hưởng trực tiếp đến giá hàng hóa, dòng vốn và sức mua toàn cầu.

Tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái (exchange rate) là mức giá của một đơn vị tiền tệ này khi được quy đổi sang tiền tệ khác, phản ánh mối quan hệ trao đổi giữa hai đồng tiền. Ví dụ, nếu tỷ giá USD/VND là 24.000, điều đó có nghĩa là 1 đô la Mỹ có thể đổi lấy 24.000 đồng Việt Nam. Tỷ giá đóng vai trò trung tâm trong các hoạt động thương mại, đầu tư và tài chính quốc tế, bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị hàng hóa, dịch vụ, tài sản và nghĩa vụ nợ xuyên biên giới.

Việc theo dõi và phân tích tỷ giá hối đoái là cần thiết không chỉ đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, mà còn đối với các nhà đầu tư, ngân hàng, ngân hàng trung ương và cả người tiêu dùng. Những biến động trong tỷ giá có thể mang lại cơ hội lợi nhuận hoặc rủi ro tài chính tùy vào cách quản trị và phòng ngừa.

Các loại tỷ giá hối đoái

Tỷ giá có thể được phân chia theo nhiều tiêu chí khác nhau. Dưới đây là những cách phân loại phổ biến:

1. Theo hình thức giao dịch

  • Tỷ giá giao ngay (spot rate): Là tỷ giá được áp dụng cho các giao dịch ngoại hối diễn ra ngay lập tức, thường được thanh toán trong vòng hai ngày làm việc.
  • Tỷ giá kỳ hạn (forward rate): Là tỷ giá được thỏa thuận hôm nay cho một giao dịch sẽ được thực hiện trong tương lai, giúp phòng ngừa rủi ro biến động tỷ giá.
  • Tỷ giá hoán đổi (swap rate): Là sự kết hợp giữa mua và bán cùng lúc một lượng ngoại tệ theo hai tỷ giá và thời điểm khác nhau.

2. Theo hình thức công bố

  • Tỷ giá chính thức: Do ngân hàng trung ương công bố, thường là cơ sở để định hướng thị trường.
  • Tỷ giá thị trường: Được hình thành dựa trên cung cầu thực tế tại các ngân hàng thương mại hoặc thị trường Forex.
  • Tỷ giá niêm yết mua vào – bán ra: Ngân hàng thường công bố hai mức: một cho mua vào ngoại tệ và một cho bán ra.

3. Theo cách xác định giá trị thực

  • Tỷ giá danh nghĩa (nominal exchange rate): Là tỷ lệ quy đổi trực tiếp giữa hai đồng tiền, chưa tính đến yếu tố chênh lệch giá cả giữa hai quốc gia.
  • Tỷ giá thực (real exchange rate – RER): Phản ánh sức mua tương đối giữa hai quốc gia. Tính theo công thức:

RER=E×PPRER = E \times \frac{P^*}{P}

Trong đó EE là tỷ giá danh nghĩa, PP^* là mức giá của nước ngoài, và PP là mức giá trong nước.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá

Tỷ giá biến động liên tục do ảnh hưởng từ nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô và tâm lý thị trường. Một số yếu tố then chốt gồm:

  • Lãi suất: Lãi suất cao thường thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài, làm tăng cầu đối với đồng tiền trong nước và đẩy giá trị của nó lên.
  • Lạm phát: Quốc gia có lạm phát thấp hơn thường có đồng tiền ổn định hơn. Nếu lạm phát cao kéo dài, đồng tiền nội tệ có xu hướng mất giá.
  • Tăng trưởng kinh tế: Kinh tế tăng trưởng mạnh sẽ hút dòng vốn đầu tư, từ đó làm tăng giá trị đồng nội tệ.
  • Cán cân thương mại: Nếu một quốc gia xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu, cầu ngoại tệ giảm và cầu nội tệ tăng, khiến nội tệ tăng giá.
  • Chính sách tài khóa và tiền tệ: Chính sách mở rộng (như bơm tiền) thường gây áp lực giảm giá nội tệ; chính sách thắt chặt giúp ổn định hoặc tăng giá nội tệ.
  • Dòng vốn đầu tư và tâm lý thị trường: Biến động chính trị, xung đột, hay tin tức kinh tế đều có thể ảnh hưởng mạnh đến tỷ giá trong ngắn hạn.

Các hệ thống tỷ giá hối đoái

Các quốc gia có thể áp dụng các chế độ tỷ giá khác nhau tùy theo chiến lược kinh tế và điều kiện tài chính trong nước.

1. Tỷ giá thả nổi (floating exchange rate)

Giá trị đồng tiền được xác định hoàn toàn bởi cung cầu trên thị trường. Nhà nước không can thiệp trực tiếp nhưng có thể điều tiết khi cần. Hệ thống này phổ biến ở các nền kinh tế phát triển như Hoa Kỳ, Anh, Nhật Bản.

2. Tỷ giá cố định (fixed exchange rate)

Đồng tiền nội địa được gắn chặt với một loại ngoại tệ mạnh hoặc một giỏ tiền tệ. Ngân hàng trung ương phải duy trì dự trữ ngoại tệ lớn để can thiệp khi có biến động lớn.

3. Tỷ giá điều hành (managed float hoặc crawling peg)

Đây là mô hình trung gian: tỷ giá được thả nổi trong biên độ cho phép và được điều chỉnh linh hoạt bởi ngân hàng trung ương để đảm bảo ổn định kinh tế.

Tác động của tỷ giá đến nền kinh tế

Tỷ giá có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi mặt của nền kinh tế:

  • Thương mại quốc tế: Đồng nội tệ yếu giúp hàng xuất khẩu rẻ hơn và tăng cạnh tranh, trong khi nhập khẩu trở nên đắt đỏ.
  • Lạm phát: Tỷ giá giảm làm chi phí nhập khẩu tăng, dẫn đến chi phí sản xuất tăng và gây áp lực lạm phát.
  • Đầu tư nước ngoài: Tỷ giá ổn định và có thể dự đoán được là yếu tố hấp dẫn với nhà đầu tư quốc tế.
  • Nợ công bằng ngoại tệ: Nếu nội tệ mất giá, gánh nặng nợ nước ngoài tăng lên, gây áp lực lên ngân sách quốc gia.

Ví dụ thực tế và dữ liệu thị trường

Theo dữ liệu cập nhật từ Bloomberg – Currencies, tỷ giá USD/VND vào tháng 4/2025 dao động quanh mức 24.000–24.300, tùy từng ngân hàng thương mại và loại giao dịch.

Trang chính thức của một số ngân hàng lớn cung cấp tỷ giá hàng ngày:

Tỷ giá và thị trường ngoại hối (Forex)

Forex (foreign exchange) là thị trường giao dịch tiền tệ lớn nhất thế giới với quy mô hơn 7.5 nghìn tỷ USD mỗi ngày theo khảo sát của BIS – Triennial Survey 2022. Đây là nơi hình thành tỷ giá hối đoái một cách linh hoạt và minh bạch. Các thành phần tham gia gồm ngân hàng trung ương, tổ chức tài chính, quỹ đầu tư, doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân.

Tỷ giá tại thị trường Forex phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư đối với triển vọng kinh tế, chính sách tiền tệ và rủi ro chính trị của từng quốc gia. Các công cụ như hợp đồng kỳ hạn (forwards), hợp đồng quyền chọn (options) và giao dịch đòn bẩy giúp phòng ngừa rủi ro hoặc tìm kiếm lợi nhuận từ biến động tỷ giá.

Kết luận

Tỷ giá hối đoái là một trong những yếu tố then chốt trong kinh tế quốc tế, ảnh hưởng trực tiếp đến thương mại, đầu tư, lạm phát và nợ công. Hiểu rõ cơ chế vận hành, các yếu tố ảnh hưởng và tác động kinh tế của tỷ giá là điều thiết yếu đối với các cá nhân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến động tài chính ngày càng nhanh, việc quản trị rủi ro tỷ giá trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề tỷ giá hối đoái:

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ĐẾN LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM
Bài viết làm rõ cơ sở lý thuyết về lạm phát, các kết quả của các công trình trước đây về sự tác động của các nhân tố vĩ mô tới lạm phát. Bài viết sử dụng phương pháp hồi quy Bayes nhằm tìm hiểu tác động của mức cung tiền và các yếu tố khác đến lạm phát của Việt Nam trong giai đoạn từ năm 1996 đến 2020. Kết quả nghiên cứu cho thấy mức cung tiền tác động cùng chiều đến lạm phát và tỷ giá hối đoái tá...... hiện toàn bộ
#Lạm phát #nhân tố vĩ mô #mức cung tiền #tỷ giá hối đoái #ổn định kinh tế vĩ mô #chính sách tiền tệ
Tác động của sự không chắc chắn trong chính sách tiền tệ của Hoa Kỳ đến tỷ giá hối đoái của châu Á Dịch bởi AI
Economic Change and Restructuring - Tập 55 - Trang 73-82 - 2020
Chúng tôi xem xét tác động của sự không chắc chắn trong chính sách tiền tệ của Hoa Kỳ (MPU) đến tỷ giá hối đoái của mười nền kinh tế châu Á từ tháng 2 năm 2006 đến tháng 1 năm 2019. Kết quả của chúng tôi, dựa trên mô hình EGARCH, chỉ ra rằng sự không chắc chắn trong chính sách tiền tệ có xu hướng làm tăng biến động của tỷ giá hối đoái thay vì ảnh hưởng đến mức tỷ giá hối đoái. Các kết quả này có t...... hiện toàn bộ
#chính sách tiền tệ #sự không chắc chắn #tỷ giá hối đoái #mô hình EGARCH #kinh tế châu Á
Phản ứng không đối xứng của lạm phát CPI đối với tỷ giá hối đoái trong nền kinh tế phát triển phụ thuộc vào dầu mỏ: trường hợp của Nigeria Dịch bởi AI
Economic Change and Restructuring - Tập 55 - Trang 1091-1108 - 2021
Câu hỏi liệu giá cả trong nước có phản ứng với sự biến động của tỷ giá hối đoái chính thức hoặc tỷ giá hối đoái phi chính thức là một vấn đề nghiên cứu quan trọng, đặc biệt là ở một quốc gia đang phát triển như Nigeria, nơi phụ thuộc vào dầu mỏ và đang đối mặt với áp lực tài chính gia tăng với một thị trường phi chính thức sôi động. Cũng từ góc độ của cơ quan tiền tệ, điều quan trọng là phải biết ...... hiện toàn bộ
#lạm phát CPI #tỷ giá hối đoái #phản ứng không đối xứng #Nigeria #nền kinh tế phát triển phụ thuộc vào dầu mỏ
Điều chỉnh thực tế của sự mất cân bằng tài khoản vãng lai với sự không đồng nhất của các công ty Dịch bởi AI
Springer Science and Business Media LLC - Tập 59 - Trang 431-454 - 2011
Trong bài báo này, mô hình chuẩn của chuyển nhượng quốc tế được mở rộng bằng cách giới thiệu tính không đồng nhất của các công ty. Sự gia tăng tổng xuất khẩu phản ánh sự điều chỉnh về quy mô rộng và quy mô sâu, khi doanh số của các công ty xuất khẩu mới (marginal extensive) góp phần vào việc điều chỉnh tài khoản vãng lai cùng với doanh số của các công ty xuất khẩu hiện tại (marginal intensive). Kí...... hiện toàn bộ
#Điều chỉnh tài khoản vãng lai #không đồng nhất của công ty #xuất khẩu #tỷ giá hối đoái #biên độ extensive #biên độ intensive
Lập lịch gói tin xác suất: đạt được phân bổ băng thông theo tỷ lệ cho các luồng TCP Dịch bởi AI
Proceedings - IEEE INFOCOM - Tập 3 - Trang 1650-1659 vol.3
Bài báo này mô tả và đánh giá một thuật toán lập lịch gói tin xác suất (PPS) nhằm cung cấp các mức dịch vụ khác nhau cho các luồng TCP. Với cách tiếp cận của chúng tôi, mỗi bộ định tuyến (router) định nghĩa một loại tiền tệ cục bộ dưới dạng vé (ticket) và phân bổ vé cho các đầu vào của nó dựa trên các thỏa thuận hợp đồng với các bộ định tuyến upstream. Một luồng được gán vé để đại diện cho phần ch...... hiện toàn bộ
#Scheduling algorithm #Channel allocation #Bandwidth #Diffserv networks #Computer science #Exchange rates #Engineering profession #Intserv networks #Scalability #Forward contracts
Nghiên cứu sự tác động của lãi suất thị trường tiền tệ liên ngân hàng đến tỷ giá hối đoái tại Việt Nam
Lãi suất và tỷ giá thị trường có mối quan hệ tác động qua lại, đồng thời chịu sự tác động của nhiều yếu tố đan xen, đặc biệt trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Mục đích của nghiên cứu này là đánh giá tác động của lãi suất thị trường tiền tệ liên ngân hàng đến tỷ giá hối đoái ở Việt Nam và thông qua kết quả nghiên cứu để đề xuất các khuyến nghị phù hợp cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nhằm xâ...... hiện toàn bộ
#lãi suất thị trường tiền tệ liên ngân hàng #tỷ giá hối đoái #Ngân hàng Nhà nước #chính sách tỷ giá #ngoại tệ
Chính sách nhân dân tệ gần đây và sự đồng biến của các đồng tiền Dịch bởi AI
Journal of International Money and Finance - Tập 95 - Trang 444 - 2019
Nghiên cứu này điều tra cách mà sự biến động trong quản lý nhân dân tệ của chính quyền Trung Quốc kể từ cuộc cải cách tỷ giá tháng 8 năm 2015 liên quan đến sự biến động đồng biến giữa nhân dân tệ và các đồng tiền của các quốc gia khu vực cũng như các thị trường mới nổi khác. Trước tiên, chúng tôi xác định ba giai đoạn quản lý nhân dân tệ sau cải cách: giai đoạn chuyển tiếp, giai đoạn quản lý rổ và...... hiện toàn bộ
#Xác định tỷ giá hối đoái #Chính sách nhân dân tệ #Khu vực nhân dân tệ #Sự lan tỏa #Quốc tế hóa nhân dân tệ
Tác động của Lãi suất Thực, Tỷ giá Hối đoái và Ổn định Chính trị đến Dòng vốn Đầu tư Trực tiếp Nước ngoài: Phân tích So sánh giữa các Quốc gia G7 và GCC Dịch bởi AI
Springer Science and Business Media LLC - Tập 29 - Trang 569-603 - 2022
Phát triển tài chính bền vững đóng vai trò quan trọng trong kinh tế học thể chế mới và kinh tế học chi phí giao dịch. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của lãi suất và tỷ giá hối đoái cùng với sự ổn định chính trị như những yếu tố quyết định đến chất lượng thể chế của một nền kinh tế. Nghiên cứu hiện tại nhằm mục đích điều tra ảnh hưởng của lãi suất thực, tỷ giá hối đoái và sự ổn định chính t...... hiện toàn bộ
#lãi suất thực #tỷ giá hối đoái #ổn định chính trị #đầu tư trực tiếp nước ngoài #G7 #GCC
Quản lý dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương Dịch bởi AI
Open Economies Review - - 1998
Bài viết này phân tích xem liệu sự bất ổn về tiền tệ có xuất phát từ việc quản lý dự trữ chính thức hay không, khi các ngân hàng trung ương cố gắng giảm thiểu rủi ro, duy trì một mức độ thanh khoản nhất định, giảm thiểu rủi ro và đạt được lợi nhuận tốt từ danh mục đầu tư của họ. Trong những năm gần đây, tỷ lệ đô la trong dự trữ chính thức đã tăng lên, ở mức chi phí của đồng mark Đức và yên Nhật. B...... hiện toàn bộ
#quản lý dự trữ ngoại hối #ngân hàng trung ương #bất ổn tiền tệ #tỷ giá hối đoái #lợi nhuận danh mục đầu tư
Cải cách tỷ giá hối đoái của Trung Quốc và xuất khẩu Dịch bởi AI
Economics of Planning - Tập 34 - Trang 89-112 - 2001
Bài báo cho rằng cải cách tỷ giá hối đoái là một yếu tố cung bên quan trọng trong sự tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc. Nó đóng góp vào sự mở rộng xuất khẩu của Trung Quốc bằng cách cung cấp một tỷ giá thực tế và cho phép tiếp cận dễ dàng hơn với ngoại tệ, từ đó dẫn đến việc giảm thiên lệch chống xuất khẩu và phản ứng cung mạnh mẽ. Trong một mô hình thay thế không hoàn hảo, các hàm cung và cầu ...... hiện toàn bộ
#cải cách tỷ giá hối đoái #xuất khẩu #Trung Quốc #mô hình thay thế không hoàn hảo #điều chỉnh chính sách
Tổng số: 33   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4