Tỷ giá hối đoái là gì? Các nghiên cứu về Tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái là mức giá quy đổi giữa hai đồng tiền, phản ánh giá trị của một đơn vị tiền tệ này khi được trao đổi sang tiền tệ khác. Đây là công cụ tài chính thiết yếu trong thương mại và đầu tư quốc tế, ảnh hưởng trực tiếp đến giá hàng hóa, dòng vốn và sức mua toàn cầu.

Tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái (exchange rate) là mức giá của một đơn vị tiền tệ này khi được quy đổi sang tiền tệ khác, phản ánh mối quan hệ trao đổi giữa hai đồng tiền. Ví dụ, nếu tỷ giá USD/VND là 24.000, điều đó có nghĩa là 1 đô la Mỹ có thể đổi lấy 24.000 đồng Việt Nam. Tỷ giá đóng vai trò trung tâm trong các hoạt động thương mại, đầu tư và tài chính quốc tế, bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị hàng hóa, dịch vụ, tài sản và nghĩa vụ nợ xuyên biên giới.

Việc theo dõi và phân tích tỷ giá hối đoái là cần thiết không chỉ đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, mà còn đối với các nhà đầu tư, ngân hàng, ngân hàng trung ương và cả người tiêu dùng. Những biến động trong tỷ giá có thể mang lại cơ hội lợi nhuận hoặc rủi ro tài chính tùy vào cách quản trị và phòng ngừa.

Các loại tỷ giá hối đoái

Tỷ giá có thể được phân chia theo nhiều tiêu chí khác nhau. Dưới đây là những cách phân loại phổ biến:

1. Theo hình thức giao dịch

  • Tỷ giá giao ngay (spot rate): Là tỷ giá được áp dụng cho các giao dịch ngoại hối diễn ra ngay lập tức, thường được thanh toán trong vòng hai ngày làm việc.
  • Tỷ giá kỳ hạn (forward rate): Là tỷ giá được thỏa thuận hôm nay cho một giao dịch sẽ được thực hiện trong tương lai, giúp phòng ngừa rủi ro biến động tỷ giá.
  • Tỷ giá hoán đổi (swap rate): Là sự kết hợp giữa mua và bán cùng lúc một lượng ngoại tệ theo hai tỷ giá và thời điểm khác nhau.

2. Theo hình thức công bố

  • Tỷ giá chính thức: Do ngân hàng trung ương công bố, thường là cơ sở để định hướng thị trường.
  • Tỷ giá thị trường: Được hình thành dựa trên cung cầu thực tế tại các ngân hàng thương mại hoặc thị trường Forex.
  • Tỷ giá niêm yết mua vào – bán ra: Ngân hàng thường công bố hai mức: một cho mua vào ngoại tệ và một cho bán ra.

3. Theo cách xác định giá trị thực

  • Tỷ giá danh nghĩa (nominal exchange rate): Là tỷ lệ quy đổi trực tiếp giữa hai đồng tiền, chưa tính đến yếu tố chênh lệch giá cả giữa hai quốc gia.
  • Tỷ giá thực (real exchange rate – RER): Phản ánh sức mua tương đối giữa hai quốc gia. Tính theo công thức:

RER=E×PPRER = E \times \frac{P^*}{P}

Trong đó EE là tỷ giá danh nghĩa, PP^* là mức giá của nước ngoài, và PP là mức giá trong nước.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá

Tỷ giá biến động liên tục do ảnh hưởng từ nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô và tâm lý thị trường. Một số yếu tố then chốt gồm:

  • Lãi suất: Lãi suất cao thường thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài, làm tăng cầu đối với đồng tiền trong nước và đẩy giá trị của nó lên.
  • Lạm phát: Quốc gia có lạm phát thấp hơn thường có đồng tiền ổn định hơn. Nếu lạm phát cao kéo dài, đồng tiền nội tệ có xu hướng mất giá.
  • Tăng trưởng kinh tế: Kinh tế tăng trưởng mạnh sẽ hút dòng vốn đầu tư, từ đó làm tăng giá trị đồng nội tệ.
  • Cán cân thương mại: Nếu một quốc gia xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu, cầu ngoại tệ giảm và cầu nội tệ tăng, khiến nội tệ tăng giá.
  • Chính sách tài khóa và tiền tệ: Chính sách mở rộng (như bơm tiền) thường gây áp lực giảm giá nội tệ; chính sách thắt chặt giúp ổn định hoặc tăng giá nội tệ.
  • Dòng vốn đầu tư và tâm lý thị trường: Biến động chính trị, xung đột, hay tin tức kinh tế đều có thể ảnh hưởng mạnh đến tỷ giá trong ngắn hạn.

Các hệ thống tỷ giá hối đoái

Các quốc gia có thể áp dụng các chế độ tỷ giá khác nhau tùy theo chiến lược kinh tế và điều kiện tài chính trong nước.

1. Tỷ giá thả nổi (floating exchange rate)

Giá trị đồng tiền được xác định hoàn toàn bởi cung cầu trên thị trường. Nhà nước không can thiệp trực tiếp nhưng có thể điều tiết khi cần. Hệ thống này phổ biến ở các nền kinh tế phát triển như Hoa Kỳ, Anh, Nhật Bản.

2. Tỷ giá cố định (fixed exchange rate)

Đồng tiền nội địa được gắn chặt với một loại ngoại tệ mạnh hoặc một giỏ tiền tệ. Ngân hàng trung ương phải duy trì dự trữ ngoại tệ lớn để can thiệp khi có biến động lớn.

3. Tỷ giá điều hành (managed float hoặc crawling peg)

Đây là mô hình trung gian: tỷ giá được thả nổi trong biên độ cho phép và được điều chỉnh linh hoạt bởi ngân hàng trung ương để đảm bảo ổn định kinh tế.

Tác động của tỷ giá đến nền kinh tế

Tỷ giá có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi mặt của nền kinh tế:

  • Thương mại quốc tế: Đồng nội tệ yếu giúp hàng xuất khẩu rẻ hơn và tăng cạnh tranh, trong khi nhập khẩu trở nên đắt đỏ.
  • Lạm phát: Tỷ giá giảm làm chi phí nhập khẩu tăng, dẫn đến chi phí sản xuất tăng và gây áp lực lạm phát.
  • Đầu tư nước ngoài: Tỷ giá ổn định và có thể dự đoán được là yếu tố hấp dẫn với nhà đầu tư quốc tế.
  • Nợ công bằng ngoại tệ: Nếu nội tệ mất giá, gánh nặng nợ nước ngoài tăng lên, gây áp lực lên ngân sách quốc gia.

Ví dụ thực tế và dữ liệu thị trường

Theo dữ liệu cập nhật từ Bloomberg – Currencies, tỷ giá USD/VND vào tháng 4/2025 dao động quanh mức 24.000–24.300, tùy từng ngân hàng thương mại và loại giao dịch.

Trang chính thức của một số ngân hàng lớn cung cấp tỷ giá hàng ngày:

Tỷ giá và thị trường ngoại hối (Forex)

Forex (foreign exchange) là thị trường giao dịch tiền tệ lớn nhất thế giới với quy mô hơn 7.5 nghìn tỷ USD mỗi ngày theo khảo sát của BIS – Triennial Survey 2022. Đây là nơi hình thành tỷ giá hối đoái một cách linh hoạt và minh bạch. Các thành phần tham gia gồm ngân hàng trung ương, tổ chức tài chính, quỹ đầu tư, doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân.

Tỷ giá tại thị trường Forex phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư đối với triển vọng kinh tế, chính sách tiền tệ và rủi ro chính trị của từng quốc gia. Các công cụ như hợp đồng kỳ hạn (forwards), hợp đồng quyền chọn (options) và giao dịch đòn bẩy giúp phòng ngừa rủi ro hoặc tìm kiếm lợi nhuận từ biến động tỷ giá.

Kết luận

Tỷ giá hối đoái là một trong những yếu tố then chốt trong kinh tế quốc tế, ảnh hưởng trực tiếp đến thương mại, đầu tư, lạm phát và nợ công. Hiểu rõ cơ chế vận hành, các yếu tố ảnh hưởng và tác động kinh tế của tỷ giá là điều thiết yếu đối với các cá nhân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến động tài chính ngày càng nhanh, việc quản trị rủi ro tỷ giá trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề tỷ giá hối đoái:

NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ĐẾN LẠM PHÁT TẠI VIỆT NAM
Bài viết làm rõ cơ sở lý thuyết về lạm phát, các kết quả của các công trình trước đây về sự tác động của các nhân tố vĩ mô tới lạm phát. Bài viết sử dụng phương pháp hồi quy Bayes nhằm tìm hiểu tác động của mức cung tiền và các yếu tố khác đến lạm phát của Việt Nam trong giai đoạn từ năm 1996 đến 2020. Kết quả nghiên cứu cho thấy mức cung tiền tác động cùng chiều đến lạm phát và tỷ giá hối đoái tá...... hiện toàn bộ
#Lạm phát #nhân tố vĩ mô #mức cung tiền #tỷ giá hối đoái #ổn định kinh tế vĩ mô #chính sách tiền tệ
Chiến tranh tiền tệ - Điều hành tỷ giá hối đoái
Chiến tranh tiền tệ là chiến tranh tỉ giá hối đoái giữa các đồng tiền. Chiến tranh tỉ giá hối đoái được thực hiện bằng cách phá giá hoặc nâng giá đồng tiền nước này để làm tổn hại nền kinh tế nước khác. Loài người đã từng trải qua hai cuộc chiến tranh tiền tệ. Mỗi cuộc chiến đều làm sụp đổ Hệ thống Tiền tệ quốc tế. Nguy cơ chiến tranh tiền tệ lần thứ ba đang hiện hữu. Cần có biện pháp ngăn chặn và...... hiện toàn bộ
#Tiền tệ #chiến tranh tiền tệ #tỉ giá hối đoái #phá giá #nâng giá.
Quản lý dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương Dịch bởi AI
Open Economies Review - - 1998
Bài viết này phân tích xem liệu sự bất ổn về tiền tệ có xuất phát từ việc quản lý dự trữ chính thức hay không, khi các ngân hàng trung ương cố gắng giảm thiểu rủi ro, duy trì một mức độ thanh khoản nhất định, giảm thiểu rủi ro và đạt được lợi nhuận tốt từ danh mục đầu tư của họ. Trong những năm gần đây, tỷ lệ đô la trong dự trữ chính thức đã tăng lên, ở mức chi phí của đồng mark Đức và yên Nhật. B...... hiện toàn bộ
#quản lý dự trữ ngoại hối #ngân hàng trung ương #bất ổn tiền tệ #tỷ giá hối đoái #lợi nhuận danh mục đầu tư
Sự tiếp xúc với tỷ giá hối đoái: Kích thước và hoạt động nước ngoài có quan trọng không? Dịch bởi AI
Managerial Finance - Tập 33 Số 9 - Trang 741-765
– Mục đích của bài báo này là xem xét ảnh hưởng của kích thước doanh nghiệp và hoạt động nước ngoài đến sự tiếp xúc với tỷ giá hối đoái của các công ty phi tài chính của Vương quốc Anh từ tháng 1 năm 1981 đến tháng 12 năm 2001. – Tác động của những thay đổi bất ngờ trong tỷ giá hối đoái đến lợi nhuận cổ phiếu của các doanh nghiệp được xem xét. Ngoài ra, những biến động trong các chỉ số tỷ giá hối...... hiện toàn bộ
Giá Cổ Phiếu, Tỷ Giá Hối Đoái Thực và Tích Lũy Vốn Tối Ưu Dịch bởi AI
IMF Staff Papers - Tập 36 - Trang 102-129 - 1989
Động lực của tỷ giá hối đoái thực và giá cổ phiếu trong một nền kinh tế mở nhỏ được phân tích thông qua một mô hình tối ưu hóa, trong đó quá trình tích lũy vốn gắn liền với chi phí điều chỉnh. Phân tích cho thấy cách mà những thay đổi trong chính sách tài khóa hoặc lãi suất toàn cầu có thể tạo ra những biến động kéo dài trong tỷ giá hối đoái thực và giá cổ phiếu chỉ đơn giản vì đầu tư đòi hỏi các ...... hiện toàn bộ
#tỷ giá hối đoái thực #giá cổ phiếu #tích lũy vốn #chính sách tài khóa #lãi suất toàn cầu
Điều chỉnh thực tế của sự mất cân bằng tài khoản vãng lai với sự không đồng nhất của các công ty Dịch bởi AI
Springer Science and Business Media LLC - Tập 59 - Trang 431-454 - 2011
Trong bài báo này, mô hình chuẩn của chuyển nhượng quốc tế được mở rộng bằng cách giới thiệu tính không đồng nhất của các công ty. Sự gia tăng tổng xuất khẩu phản ánh sự điều chỉnh về quy mô rộng và quy mô sâu, khi doanh số của các công ty xuất khẩu mới (marginal extensive) góp phần vào việc điều chỉnh tài khoản vãng lai cùng với doanh số của các công ty xuất khẩu hiện tại (marginal intensive). Kí...... hiện toàn bộ
#Điều chỉnh tài khoản vãng lai #không đồng nhất của công ty #xuất khẩu #tỷ giá hối đoái #biên độ extensive #biên độ intensive
Biến động tỷ giá hối đoái và dòng thương mại của ASEAN-4: Có tồn tại hiệu ứng của quốc gia thứ ba? Dịch bởi AI
International Economics and Economic Policy - Tập 14 - Trang 91-117 - 2015
Bài báo này nghiên cứu tác động của biến động tỷ giá hối đoái đối với dòng thương mại giữa các nước ASEAN-4 (Indonesia, Malaysia, Singapore và Thái Lan) cũng như đối với năm đối tác thương mại chính của họ. Biến động bên ngoài được đưa vào các mô hình để nghiên cứu hiệu ứng 'quốc gia thứ ba' đối với các dòng thương mại. Chúng tôi sử dụng dữ liệu xuất nhập khẩu hàng năm trong giai đoạn 1980-2012. K...... hiện toàn bộ
#biến động tỷ giá hối đoái #dòng thương mại #ASEAN-4 #hiệu ứng quốc gia thứ ba
Kỳ vọng devaluation và giả thuyết đơn vị gốc: Đồng Lira Ý trong hệ thống tiền tệ châu Âu Dịch bởi AI
Journal of the Italian Statistical Society - Tập 5 - Trang 39-71 - 1996
Trong một số nghiên cứu, giả thuyết đơn vị gốc của tỷ giá hối đoái EMS được phân tích trong bối cảnh ước lượng kỳ vọng devaluation. Thông qua phương pháp suy diễn bootstrap, nghiên cứu cho thấy rằng các quy trình này không phù hợp với các mức ý nghĩa chuẩn của Dickey-Fuller và có thể dẫn đến sự bác bỏ sai giả thuyết không. Trong trường hợp tỷ giá hối đoái Lira Ý/Deutsche Mark, giả thuyết về một đơ...... hiện toàn bộ
#kỳ vọng devaluation #giả thuyết đơn vị gốc #tỷ giá hối đoái #đồng Lira Ý #hệ thống tiền tệ châu Âu
Chính sách nhân dân tệ gần đây và sự đồng biến của các đồng tiền Dịch bởi AI
Journal of International Money and Finance - Tập 95 - Trang 444 - 2019
Nghiên cứu này điều tra cách mà sự biến động trong quản lý nhân dân tệ của chính quyền Trung Quốc kể từ cuộc cải cách tỷ giá tháng 8 năm 2015 liên quan đến sự biến động đồng biến giữa nhân dân tệ và các đồng tiền của các quốc gia khu vực cũng như các thị trường mới nổi khác. Trước tiên, chúng tôi xác định ba giai đoạn quản lý nhân dân tệ sau cải cách: giai đoạn chuyển tiếp, giai đoạn quản lý rổ và...... hiện toàn bộ
#Xác định tỷ giá hối đoái #Chính sách nhân dân tệ #Khu vực nhân dân tệ #Sự lan tỏa #Quốc tế hóa nhân dân tệ
Tác động của Lãi suất Thực, Tỷ giá Hối đoái và Ổn định Chính trị đến Dòng vốn Đầu tư Trực tiếp Nước ngoài: Phân tích So sánh giữa các Quốc gia G7 và GCC Dịch bởi AI
Springer Science and Business Media LLC - Tập 29 - Trang 569-603 - 2022
Phát triển tài chính bền vững đóng vai trò quan trọng trong kinh tế học thể chế mới và kinh tế học chi phí giao dịch. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của lãi suất và tỷ giá hối đoái cùng với sự ổn định chính trị như những yếu tố quyết định đến chất lượng thể chế của một nền kinh tế. Nghiên cứu hiện tại nhằm mục đích điều tra ảnh hưởng của lãi suất thực, tỷ giá hối đoái và sự ổn định chính t...... hiện toàn bộ
#lãi suất thực #tỷ giá hối đoái #ổn định chính trị #đầu tư trực tiếp nước ngoài #G7 #GCC
Tổng số: 33   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4